مرحوم حاج میرزا علی اکبر امین التجار تربتی_ متوفی1265ش

حاج عباس هراتی از تجار زمان قاجار یه در تربت حیدریه سکنا داشت و پسر ایشان حاج غالمعلی هراتی هروی (پدر حاج امین) از تجار معروف آن زمان بودند که نام ایشان در کتاب سفرنامه عبدالرحمان خان پادشاه افغانستان ذکر شده و عبد الرحمان خان بعلت مسائل حکومتی در ان جا سفری به تربت حیدریه می نماید و حاج غالمعلی هراتی پدر حاج امین منزل و تمام زندگی را در اخیار ایشان می گذارد و چهل روز پذیرایی کامل از این ها می کند و عبدالرحمن خان پس از تجدید قوا به افغانستان می رود و هرساله به پاس خدمات حاج غالمعلی هراتی هدایایی برای ایشان ارسال می کرده .حاج امین فردی تحصیل کرده و با ارده ای بود در زمان ناصرالدین شاه منشی حاج محمد رضا الری بود که ایشان از شهرستان یزد به تربت حیدریه مهاجرت کرده ودر ان جا مقیم گردید . موقع مشرف شدن به مکه تمام ثروتشان را به حاج امین صلح مینماید و در سند قید می کند که این ثروت در اختیار ایشان باشد و طبق وقفنامه داده شده عمل کند و مختارند پس از فوت اینجانب تولیت را به هرشخص که صالح بدانند تفویض نمایند ) جون مرحوم حاج محمد رضا الری فرزندی نداشته است. از وقفیات حاج الری کاروانسرای اودر خیابان روحبخش مقابل کار.وانسرای بایگی ها در پشت بارو و خندق شهر قرار داشته صفاء السطنه در سال 1257خورشیدی از آن در خاطراتش یاد می کند و میدان رباط در جنوب شرقی تربت حیدریه که ان زمان بیابان بوده ود حال حاضر به میدان رباط معروف میباشد از ساخته های ایشان است . فوت حاج محمد رضا الری مصادف میشود با تولد اولین فرزند حاج امین که ایشان نام محمد رضا را به فرزندش میدهد که نام محمد رضا الری را زنده نگهدارد .ارامگاه حاج محمد رضا الری در ضلع شمالی میدان رباط در حاشیه جنوبی خیابان سنگ فرش واقع شده تاریخ سنگ قبر برابراست با رییع اول 1308 برابر با 1265 خورشیدی و نشان می دهد .در وقف نامه قید شده مسافرینی که از یزد به مشهد برای زیارت می روند در این رباط پذیرایی شوند در جهار گوشه این رباط 1 اصطبل بزرگ برای نگهداری چهارپایان و دورتادور آن غرفه هایی برای استراحت مسافران در نظر گرفته شده بود .حاج امین در زمان قاجار یه در محل ویرانه های مسجد اسحاق خان مدرسه ای آبرومند با حجره ودر گاه های زیاد و صحن وسیع و حوض بزرگ بنا نمود که بمد رسه حاج امین شهرت یافت دسته های عزاداری در ماه محرم از چهار محله شهر در این مدرسه تجمع می کردند در ضمن بسیاری از روحانیان و علمای بزرگ تربت حیدریه در مدرسه حاج امین تلمذ و یا تدریس می کردند و عده ای از ان ها پس از کسب مدارج علمی و دینی باالتر در مشهد و قم و نجف به تربت حیدریه باز می گشتند .به طوری که در خاطرات افضل الملک از رجال عهد قاجار یه نوشته شده ساختمان رباط سفید –رباط سنگ- کسکک – وپل کسکک و خانه و کاروانسرایی در تربت حیدریه از کارهای ایشان است . یکی دیگر از منازل ایشان در باغسلطانی کوچه کنسولگری مدتی در اجاره کنسولگری شوروی سابق بوده .کالته امینی در چند کیلومتری تربت حیدریه در زمان قاجاریه ساخته شده که دارای ساختمان و استخرو مزرعه و باغی که چشم ای هم انرا ابیاری می کرد از کارهای ایشان است که به کالته امینی معروف بود .در ضمن بخاطر صداقت ، درستی و امانت داری که مرحوم حاج امین داشتند مورد توجه تجار تربت حیدریه و مشهد بودند و ان ها لقب امین التجار را به ایشان دادند